شهرغزنی  بمسافت(70)هفتاد میل جانب جنوب کابل واقع  و موافق کتاب جام جم شهر مشهور افغانستان است و وقتی پایتخت شهنشاهی قوی غنی بوده و از کثرت اعدادعلما و فضلا که در این سرزمین مدفون شده اند مدینه ثانی میگفتند مطابق مندرجه کتاب حیات افغانی  شهرغزنی  بمسافت(70)هفتاد میل جانب جنوب کابل واقع  و موافق کتاب جام جم شهر مشهور افغانستان است و وقتی پایتخت شهنشاهی قوی غنی بوده و از کثرت اعدادعلما و فضلا که در این سرزمین مدفون شده اند مدینه ثانی میگفتند .

مساحت این شهر (32797)کیلو مترمربع و ارتفا آن از سطح بحر(2220)متر و میباشد که در عرض شمالی (33)درجه و(37)دقیقه و در طول(68)درجه

و(48)دقیقه واقع است .

نامهای قدیمی این شهر باستانی به روایت از بطلیموس(گزنگ)است که معنی خزانه وگنج را می دهد .بعضی میگویند که در نواحی آب استاده مقرغزنی(بین کابلستان و زابلستان )یک نوع گیاه مخصوص میرویده که آنراگز مینامیدند و در وقت رستم و اسفندیار به گزنین مشهور شد که بعدها به غزنین تغیر یافت.

باستان شناس بنام (وایدیم ماسون )رشته تاریخی این ولایت را (10000)دههزار سال نگاشته است وبه گفته(گننگم) از مستحکم ترین  بلاد شرقی و خیلی مصون ونام آن را (گازاکه)گرفته است که در زبان فارسی قدیم به معنی خزانه میباشد که  اینوس(300)میلادی و نانوس(500)میلادی این سرزمین را غیر قابل تسخیر خوانده است وابو عبدالله یاقوت حموی غزنی را غزنین آورده،(هوان تسنگ) زایر چینای جغرافیه نویس عهد عتیق در نتیجه باز دیدش غزنی را بنام (تسوTisso) (کوkou) (تهtha) یاد کرده و ساحه آن را (7000)لی میداند که هر لی نیم کیلومتر است از نظر زایر غزنی قبل از اسلام مدت (7)قرن یعنی از دوم الی هشتم میلادی آباد و مرکز اداری بوده که هوشوکای یکی از پادشاهان کوشانی پایه گذاری کرده و در وقت هارون الرشید که از جمله خلفای عباسی بود  بوسیله هارون الرشیدو فضل بن یحی و ابراهیم نابود گردید مورخین عرب این منطقه را(ختزه )نامیده اند که مسلما همین غزنه کنونی است.قدیم ترین نام غزنه اویستا بنام (کخره) سزدهمین

 منطقه خوب است که علاقه ککرک غزنی تا حال این نام را نگاه داشته است (پروفیسور امیل بنونست)زبن شناس فرانسوی در این راستاعقیده دارد که شاید کلمه غزنه همان گانزاک باشد اما در تحقیقات اخیر روشن شده که در پارچه های سغدی گزنک یافته شده است که معنی خزانه را میدهد مورخین عرب گاهی آنرا (غزنه ،غزنی،غزنین)نوشته که در حقیقت ریشه اصلی آن کلمه گنجک یا غنزک می توان بود طور که گفته میشود تاریخ غزنی به (10000)ده هزار سال میرسد شاید نام های مختلف را سپری کرده باشد مولف تاریخ سیستان گفته است که غزنی را ملک الدنیا یعقوب بن لیث صفاری آباد کرده است درباره اسم وتاریخ غزنه روایات مختلف وجود دارد

 ماخذ:

سراج التواریخ، فیض محمد کاتب، جغرافیای تاریخی ،میرغلام محمد غبار

گردآورنده:

بشیر احمد"بهیج" غزنوی